In de meivakantie was ik twee weken fietsen in Girona. Voor ’s avonds had ik onder meer het boek The Uninhabitable Earth van David Wallace Wells gedownload. Dat bleek geen luchtige kost voor op vakantie. Ik lag er letterlijk nachten wakker van.
In het boek verzamelt de auteur, een Amerikaanse journalist, de belangrijkste resultaten van onderzoek over klimaatverandering. En als je dat dan allemaal op een rij zet, dan wordt duidelijk hoe groot het probleem is. Wells doet eigenlijk niet meer dan opsommen wat de consequenties zijn van 2 graden verwarming, van 4 graden verwarming of van zelfs meer. Maar die consequenties zijn zo enorm, je schikt je te pletter als je alles op een rijtje ziet. Een greep uit zijn overzicht:
- er zit nu al meer CO2 in de lucht dan in de laatste 800.000 jaar
- meer dan de helft van de CO2 emissies zijn veroorzaakt in de laatste 30 jaar
- volgens de VN zal de wereld, als we doorgaan op de huidige weg, al in 2100 ongeveer 4,5 graad warmer zijn. In de worst case scenario’s van de VN zouden we aan het eind van deze eeuw zelfs op 8 graden opwarming uitkomen.
- De World Bank verwacht in het jaar 2050 140 miljoen vluchtelingen als gevolg van klimaatverandering, de VN noemt zelfs 200 miljoen tot een miljard, net zo veel als de gehele wereldbevolging in 1820
- de beoogde opwarming van 1,5 graad uit het klimaatakkoord van Parijs kunnen we eigenlijk al niet meer halen. Zelfs als we nu alle Parijs-afspraken onmiddellijk implementeren zouden we uitkomen op een scenario van 3,2 graden opwarming
- het zogenaamde tipping point voor het smelten van de ijskappen ligt bij 2 graden opwarming. Zelfs als we nu radicale maatregelen nemen zouden we daar tegen het eind van deze eeuw al zijn
- bij 2 graden opwarming zullen naar schattng 400 miljoen mensen onvoldoende water hebben, zullen belangrijke steden rond de evenaar onleefbaar worden en kunnen we zelfs in onze contreien duizenden hitte doden per jaar verwachten.
- bij 3 graden opwarming zal heel Zuid Europa permanent last hebben van droogte, zal in de Mediterrannee een dubbel zo groot areaal afbranden als gevolg van bosbranden en in de VS zelfs het zesvoudige.
- bij 4 graden opwarming hebben we elk jaar een wereldwijde voedselcrisis, naar schatting 9% meer doden als gevolg van hitte en alleen al in Zuid Amerika zo’n 8 miljoen extra gevallen van knokkelkoorts. Wereldwijd zou de schade meer dan $ 600 miljard bedragen (meer dan twee maal het totale vermogen op de wereld vandaag de dag). Ook zou het aantal gewapende conflicten kunnen verdubbelen.
- bij 8 graden opwarming zal de zeespiegel ongeveer 61 meter stijgen. Daarmee komt twee derde van ’s werelds belangrijkste steden onder te staan. Ongeveer een derde van de wereld zou onbewoonbaar zijn door de hitte. We zijn dan nauwelijks meer in staat om het voedsel dat we nu gewend zijn te produceren en tropische ziektes zouden zich uitbreiden tot op de Noordpool. 8 graden is gelukkig geen waarschijnlijk scenario.
- ook vandaag de dag ondervinden we al veel gevolgen van de klimaatverandering: we hebben te maken met meer en heftigere orkanen (alleen al door de typhoon Mangkut moesten in de zomer van 2017 in China 2,45 miljoen mensen geevacueerd worden, heftige regens (in Japan moesten in diezelfde zomer 1,2 miljoen mensen geevacueerd worden vanwege de regen), overstromingen (de Indiase staat Kerala kreeg dit jaar te maken met de zwaarste overstromingen in 100 jaar) en bosbranden (in Californië vielen vele doden als gevolg van Camp fire en Woolsey Fire en werden 170.000 geëvacueerd).
- bij opwarming van de aarde ontstaan keten effecten. Zo kan het smelten van de ijskappen leiden tot verdamping van de enorme voorraad methaangas (1,8 miljoen ton, als broeikasgas 34 x zo sterk) die onder het ijs ligt. Nog 1: hogere temperaturen leiden tot minder groen en meer bosbranden, waardoor de aarde minder CO2 kan opnemen. En nog 1: warmere oceanen zijn minder zuurstofrijk, waardoor het pytoplankton sterft – en dat vangt nu juist CO2 op en produceert zuurstof.
Als fanatieke fietser heb ik aan den lijve ondervonden hoe gevaarlijk hitte is. Ik heb eens op een zeer warme dag de Marmotte cyclo gedaan. Even afstappen en in de schaduw gaan zitten was wel lekker geweest, maar in de strijd voor een podiumplek was daar geen tijd voor. En dus versnelde ik nog even onderaan de Alpe d’Huez. Gek genoeg heb je bij warmte niet snel door dat het mis is. Ik ben flauwgevallen en werd gelukkig opgevangen en naar het ziekenhuis gebracht. Daar zag niemand wat er aan de hand was. Toen ik bijkwam wist ik niet eens meer hoe ik heette en begreep ik niet waarom iedereen om me heen Frans sprak. Ik gilde dat ik dood ging, maar dat verstonden ze niet. Ze dachten dat ik mezelf zo had uitgeput dat ik helemaal in de war was. Dus ik werd totaal verkeerd behandeld. De airco in het ziekenhuis heeft me uiteindelijk gered; daardoor koelde ik weer af. Mijn bloed was al stroperig geworden en mijn organen stonden op punt het te begeven. Koelen is dan het enige dat je kan doen. Een goed getrainde man van mijn leeftijd heeft die dag helaas niet hetzelfde geluk gehad. Hij kwam te laat in het ziekenhuis. Zijn lever was er toen al mee gestopt en een transplantatie mocht niet meer baten. Hij is overleden.
Wie denkt dat dit een uitzondering is heeft het mis. Elk jaar overlijden veel kerngezonde mensen bij sportevenementen als gevolg van de hitte, ook jongeren. Voor hen is het net zo gevaarlijk. We zullen hier in de toekomst rekening mee moeten gaan houden. Vorige week nog, eind mei 2019, ging ik met mijn zoon Teun (13 jaar) en een vriend van hem crossen op het parcours in Schoorl. Het was die dag boven de 30 graden (een bizarre temperatuur in mei). Het parcours was zanderig, dus we moesten hard werken. Op een gegeven moment kwamen we in de volle zon. Teun’s vriend viel en werd onwel en kon niet meer verder. Zo snel kan het fout gaan. Hoog tijd om de opwarming af te remmen dus.
